Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Ciche godziny w muzeach i galeriach handlowych, apteczki pierwszej pomocy sensorycznej – to przykłady rozwiązań, które zapewniają dostępność osobom w spektrum autyzmu.

6 maja 2025 r. w Łodzi w Fabryce Aktywności Miejskiej odbyły się warsztaty „Prawo do dostępności”. W warsztatach uczestniczyli samorzecznicy i samorzeczniczki z Klubu Świadomej Młodzieży przy Fundacji Autism Team. Warsztaty zostały zrealizowane w ramach współpracy Biura RPO i Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON).

Uczestników powitał Społeczny Rzecznik Praw Dziecka Jan Gawroński, twórca Klubu Świadomej Młodzieży w Łodzi oraz pełnomocnik Prezydenta Miasta Łodzi ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi Monika Dolik,

Ważnym celem warsztatów było zebranie wiedzy o barierach, jakie spotykają osoby neuroróżnorodne w przestrzeni publicznej. Uczestnicy wskazali na potrzebę upowszechnienia apteczki pierwszej pomocy sensorycznej. Apteczka to skrzynka, w której znajdują się gniotki, masażery, szczotki, które pozwalają osobom neuroróżnorodnym rozładować napięcie. - To nie muszą być specjalistyczne przedmioty, można je kupić w większości sklepów – podkreślali samorzecznicy. Takie apteczki powinny być w szkołach, domach kultury, muzeach, urzędach. – Ważna jest edukacja, szkolenia nauczycieli i pedagogów, pokazywanie, że zabawki sensoryczne nie rozpraszają, ale pomagają w samoregulacji napięć i emocji.

– Cały czas mówi się za mało o potrzebach osób wrażliwych sensorycznie. W minimalnych wymaganiach dotyczących zapewniania dostępności przez podmioty publiczne nie są obecnie ujęte kwestie dotyczące sensoryki. To wymaga zmiany – podkreśliła Monika Wiszyńska-Rakowska, pełnomocniczka RPO ds. praw osób z niepełnosprawnościami.

Samorzecznicy wskazywali, że trudny jest dla nich hałas w szkole. Uciążliwe jest, gdy nie ma w szkole przestrzeni ciszy, a uczniom nie pozwala się zostać na przerwie w klasie. Nie zgadzali się z zakazem picia wody w czasie lekcji czy zakazem wychodzenia do toalety.

Uczestnicy warsztatów dowiedzieli się, czym jest prawo do dostępności, jakiej dostępności mogą wymagać od instytucji publicznej.

Samorzeczniczki i samorzecznicy pracowali w małych grupach na praktycznych przykładach. Każda z grup opracowała i zaprezentowała przykładowy wniosek o zapewnienie dostępności i skargę na brak dostępności. Wspólnie szukali rozwiązań na rzecz zapewnienia dostępności dla osoby z epilepsją, dla której barierą jest migoczące światło tablicy na pływalni. Zastanawiali się, jak zapewnić dostępność na uczelni studentce w spektrum autyzmu, a także jak zareagować na nadmierny hałas w szkole czy brak windy.

Na koniec spotkania samorzeczniczka w spektrum autyzmu opowiedziała o swoich doświadczeniach w podróżowaniu koleją z mężem poruszającym się na wózku. Wskazała, że często są to doświadczenia upokarzające. W wielu sytuacjach spotkała się z brakiem pomocy czy właściwego przeszkolenia pracowników, którzy mają zapewniać wsparcie osobom z niepełnosprawnościami. W jej ocenie wsparcie asystenckie przy wsiadaniu i wysiadaniu z pociągu źle działa, wiele dworców jest niedostępnych, umówienie wsparcia zajmuje sporo czasu i jest stresujące. Limit bagażu do 12 kg dla jednej walizki w przypadku osoby z niepełnosprawnością jest utrudnieniem. - Gdy pomoc ze strony PKP nie zadziała, to trudno mi poruszać się samej z dwiema mniejszymi walizkami i wózkiem - dodała. Wskazała, że ma dobre doświadczenia z łódzkimi i śląskimi kolejami.

O projekcie

Warsztaty „Prawo do dostępności” to spotkanie przedstawicieli Biura RPO i PFRON z obywatelami i obywatelkami z grup wrażliwych ze względu na niepełnosprawność lub wiek.

Celem warsztatów jest edukacja o prawie do dostępności. Uczestnicy warsztatów uczą się pisać wnioski o zapewnienie dostępności oraz skargi na brak zapewnienia dostępności.

Jak się zgłosić?

Biuro RPO i PFRON są otwarte na współpracę z organizacjami społecznymi i osobami aktywistycznymi z różnych rejonów Polski. Zależy nam szczególnie na dotarciu do obywateli i obywatelek z mniejszych miejscowości.

Jeśli są Państwo zainteresowani zorganizowaniem warsztatów „Prawo do dostępności” w Państwa miejscowości, prosimy o kontakt pod adresem: [email protected].